Şizofreni nedir?
Ciddi bir beyin hastalığı olan şizofreni tedavi edilebilen bir hastalıktır. Kişinin gerçeklikle olan bağlantısının bozulduğu bu hastalık sürecinde düşünce, algılama ve davranış gibi beyin işlevlerinde önemli bozulmalar ortaya çıkar.
Şizofreni belirtileri nasıl ortaya çıkar ve nasıl seyreder?
Şizofreninin uzun bir zaman sürecinde (örneğin; aylar içinde) ortaya çıkması halinde hastalığa dair ilk belirtiler dikkatten kaçabilmekte ya da hasta yakınları tarafından görmezden gelinebilmektedir.
Bazı hastalarda ise hastalık ani başlangıç göstermektedir (örneğin; günler-haftalar içinde). Bu durumda hastalık belirtileri çok daha şiddetli ve belirgin bir seyir gösterir.
Şizofreni hastalığında belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Aynı kişide farklı dönemlerde birbirinden farklı belirtiler görülebilmektedir. Şizofreni belirtilerinin ortaya çıkma süreci temelde üç aşamaya ayrılmaktadır.
1. Dönem: Kuluçka dönemi (Hastalığın başlangıç dönemi)
Bu dönemde hastalığının belirtileri dikkatlerden kaçabilecek kadar hafif düzeydedir. Kişinin duygu ve düşüncelerini ifade etme şekillerinde ve bazı davranışlarında değişiklikler ortaya çıkar.
Bu dönemde çabuk sinirlenme, kaygı hissi, keyifsizlik, isteksizlik, içe kapanma, takıntılar, sosyal ilişkilerde azalma, ders başarısında düşme, mesleki yaşantıda başarısızlık gibi belirtiler görülebilmektedir. Bu hali ile şizofreni hastalığı ilk bakışta diğer psikiyatrik hastalıklara benzeyebilmektedir.
2. Akut alevlenme dönemi
Bu dönemde psikotik belirtiler denilen kişinin gerçeklikle bağının koptuğuna işaret eden halüsinasyon (varsanı, yanlış duyusal algılama), hezeyan (delüzyon, yanlış ve değiştirilemeyen inanışlar), tuhaf konuşma ve davranışlar ortaya çıkar.
Bir şizofreni hastasında yukarıda bahsedilen belirtilerin tümü bir arada görülebileceği gibi, sadece birine ya da birkaçına rastlanabilen hastalık tabloları da bulunmaktadır.
3. İyileşme dönemi
Şizofreni hastalığının tedavi edildiği takdirde düzelebileceği evreye verilen addır. Düzelmenin miktarı kişiden kişiye değişiklik gösterir. Bazı hastalarda tek bir akut alevlenme döneminden sonra, hastalık tedaviyle düzelmekte ve hayat boyunca bir daha tekrarlamamaktadır. Ancak bu hastalar tüm şizofreni hastalarının sadece %10 ila 20’lik kısmını oluşturmaktadır.
Daha sıklıkla şizofreni hastalığı iyileşme ve akut alevlenme dönemlerinin birbirini takip ettiği bir seyir izler. Bu hastalarda uygun tedavi uygulandığında, akut alevlenme dönemlerinin görülme sıklığı ve atakların şiddeti azalabilmektedir. Bazı şizofreni hastalarında iyileşme dönemlerinde düzelme tama yakın olabileceği gibi, iyileşmenin orta ya da hafif düzeyde kaldığı hastalar da vardır.
Aslında şizofreni hastalarının büyük bölümünü (%60-70’ini) birden çok akut alevlenme döneminin görüldüğü, iyileşme dönemlerindeki işlevselliğin ve normal yaşantıya dönebilme yeteneğinin orta düzeyde kaldığı gruptaki hastalar oluşturmaktadır.
Hastaların % 10’luk bölümünde ise her türlü tedaviye rağmen hastalık ağır seyretmekte, şizofreni belirtileri tedaviye cevap vermemekte ya da çok az cevap vermektedir.
Uzm. Dr. Duygu AKBAŞ ÖNCEL
Mardin Toplum Ruh Sağlığı Merkezi
Sorumlu Hekimi
